Hôm nay, 16/12/2021, buối sáng sớm nhìn tuyết rơi lần đầu tiên năm nay xung quanh vườn Chùa Việt Nam, thành phố Pasco, Washington State, Hoa Kỳ, tôi chợt nhớ đến bài thơ của Tổ Sư Thiền Hoàng Bá :
“Trần lao quýnh thoát sự phi thường
Hệ bã thằng đầu tố nhất trường
Nhược bất nhất phiên hàn triệt cốt
Tranh đắc Mai hoa phốc tỷ hương”.
Nghĩa là:
Vượt khỏi trần lao việc phi thường
Đầu dây nắm chặt giữ lập trường
Chẳng phải một phen sương buốt lạnh
Hoa Mai đâu dễ ngát mùi hương.
Lúc tôi còn nhỏ, có lẽ một số Bạn bây giờ cũng vậy, khi xem phim Hồng Kông, Trung Quốc, Hàn Quốc, nhìn thấy cảnh tuyết rơi thật đẹp, thật lãng mạn, ao ước một lần có thể đến được những vùng đó, tận mắt chứng kiến cảnh tuyết rơi. Cái gì cũng vậy, ở xa lung linh thì trông thật tuyệt vời, nhưng đến gần với nó, tiếp cận với nó lâu ngày thì lại khác. Bạn có biết không, sống ở xứ lạnh, xứ tuyết rơi mùa Đông là cả bao nhiêu thách thức, chịu đựng lớn lao?
Nay chắc thời công nghệ thông tin, Bạn dễ nắm bắt cuộc sống các nơi hơn thời xưa kia rồi. Bạn có biết những người Việt kiều chỉnh chu kia, có xe hơi, nhà cửa, tiện nghi cuộc sống đàng hoàng, lại rộng rãi ban tặng quà mỗi khi về Việt Nam thăm dòng họ gia đình kia, họ phải chịu bao tháng ngày ngâm mình trong giá lạnh, có khi lái xe tuyết và mưa rơi, mù mịt, cây gạt kính quay đều vẫn không kịp làm cho kính sáng trong, sương mù che hết cả tấm kính không nhìn rõ đường đi, vẫn phải lái xe đi làm và nếu thắng gấp thì đường trơn trợt dễ xảy ra tai nạn giao thông. Có khi từ xe hơi bước xuống bước vào nhà phải chịu tuyết lạnh khùng khiếp trơn trợt muốn té ngã. Người Việt lớn tuổi khổ hơn người Mỹ bản xứ vì 2 lý do: khó mà đủ trình độ Anh Văn để tốt nghiệp cử nhân và cao học với thành tích cao để tìm kiếm việc làm nhẹ nhàng lương cao, hơn nữa, vì đồng đô la có giá hơn đồng tiền Việt Nam, cho nên dù người Việt Kiều nghèo và nợ thế nào cũng ráng nhín nhịn để giúp người bà con dòng họ mình ở Việt Nam, nhất là đàn con cháu vào đại học, những người đang cẩn trả nợ, hoặc cần vốn để khởi nghiệp. Nhìn xe hơi có vẻ sang, ngôi nhà cũng đẹp đó nhưng Bạn có biết họ ôm bao nhiêu nỗi lo mỗi lần nhận hóa đơn cuối tháng về tiền trả góp, tiền lãi ngân hàng, những khoản phải thanh toán kịp thời mà trong mùa dịch bệnh kinh tế khó khăn, họ không biết phải xoay xở thế nào cho đủ. Tu sỹ bước ra lập chùa ư? Không đơn giản là quên đi mọi chuyện trần gian, cứ lặng lòng sớm mõ chiều kinh đâu, họ phải lo đủ thứ: trả hóa đơn, trả lãi, làm sao kinh tế cung ứng kịp, nhiều trường hợp phải đi làm việc trong xã hội, rồi sửa sang, xây cất, thỉnh tượng Phật, trang hoàng bên trong, mở rộng đất vườn bên ngoài, nào bao loại giấy tờ để trở thành một cơ sở tôn giáo thực thụ. Thời nay cách xa Phật, người tu sỹ cũng khác xưa, không đơn giản là chỉ lo tu tập và giảng Pháp mà là biết xoay sở kinh tế, quản lý tổ chức, xây dựng phát triển cơ sở tự viện.
Chưa hết đâu, chùa ở Việt Nam có Tăng chúng và có những Phật tử gần đó hằng ngày đến công quả, phụ giúp, thậm chí tranh nhau làm thị giả cho một vị Thầy, Cô. Ở Hải Ngoại thì khác, nhiều trường hợp là: một chùa một thầy và mùa Đông lạnh cả tuần Phật tử mới đến vào buổi sáng chủ nhật. Thế rồi phải “làm dâu trăm họ”, làm sao để vừa lòng bá tánh bổn đạo, trong khi mỗi người mỗi ý? Người tu sỹ phải biết sống một mình, không cảm giác bị bỏ rơi, cô đơn hay lạc lõng, buồn chán. Phải, người tu sỹ chấp nhận con đường nghịch lưu, ngược dòng đời và cô thân chích ảnh đi trên hành trình dài đó. Nhưng là người tu sỹ chân chính và thấm nhuần hương vị Thiền môn thì làm sao mà phát sinh cảm giác cô đơn được? Phật, Bồ Tát đó, công việc chùa và nghiên cứu Tam Tạng, suy tầm chân lý đó, việc hành trì niệm Phật, thiền định đó, còn bao nhiêu công việc chùa dang dở đó, người tu sỹ chỉ mong có thời gian để chu toàn mọi việc chứ sao lại dư thời gian mà không biết làm gì để rồi: ru với gió, mơ theo trăng và vơ vẩn cùng mây với những cảm giác cô đơn, ưu phiền..?
Quả nhiên bộ ba quân tử Tùng, Trúc, Mai vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt. Thân Mai mảnh khảnh phải chịu sống trơ trọi là qua mùa Đông để rồi đến mùa Xuân đâm chồi, nảy lộc, mang sắc Vàng tươi sáng, hương thơm báo Xuân cho đời. Các bậc cổ đức và tục ngữ Việt Nam có dạy:
“Lửa thử vàng, gian nan thử sức” (tục ngữ)
“Nếu phải đường đời bằng phẳng hết
Anh hùng hào kiệt có hơn ai?”
(Phan Bội Châu)
“Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi, mà khó vì lòng người ngại núi e sông” (Nguyễn Bá Học)
Như một nhạc sỹ có cảm tác : “đôi khi Ta lắng nghe Ta”, Tuệ Trung Thượng Sỹ từng dạy: “quay vào soi sáng chính mình là bồn phận chính – không nhờ bên ngoài mà chứng đắc”, người tu cần phải biết vượt qua cảm giác cô đơn, biết làm Bạn với chính mình, nghe trong nhịp tim, hơi thở, từng tâm niệm, cảm thọ dấy khởi nơi mình. Cái gì hữu vi và vay mượn cũng là vô thường cả. Cuộc vui nối tiếp với nỗi buồn. Bạn say sưa nhắn tin, nói phone tâm sự quá rồi cũng khổ, ăn ngủ không được, hiểu lầm nhau, bàn bạc rồi sinh ra nhiều chuyện thị phi, đúng sai phải trái, hết đề tài lại kéo chuyện nói xấu người khác, mà nếu như những câu chuyện đó lọt vào tai đối tượng kia thì sao, cổ đức cũng dạy:
Phiền não khởi giai do đa sự,
Thị phi sanh chỉ vị đa ngôn.
(phiền não khởi đều do nhiều chuyện – Thị phi sinh chỉ vì nói nhiều)
Đó, tìm bạn bè, gượng ép và tán gẫu mua vui qua ngày tháng lại tai hại như vậy đó. Hơn nữa, tâm con người vô thường, lấy gì để bảo đảm người bạn thân đó không thay đổi và một lúc nào đó xem mình không ra gì? Vậy chẳng phải chúng ta giở áo cho người khác xem lưng rồi sao?
Cho nên, Tổ Đức dạy :
Tĩnh tọa thường tư kỷ quá,
Nhàn đàm bất luận nhân phi.
( Khi tĩnh tọa thường nghĩ đến điều lỗi của mình
Lúc rảnh nói chuyện đừng bàn đến điều sai trái của người khác)
Bồ Tát Tất Đạt Đa đã 6 năm tu khổ hạnh trên núi Tuyết Sơn đến nỗi thân phương phi đẹp đẽ tuyệt vời của Thái Tử trở thành một đạo sỹ gầy gò, hết sinh lực, chỉ còn da bọc xương. Công việc gì cũng đòi hỏi chuyên tâm và tinh tấn thì mới thành tựu chứ không phải là làm theo phong trào, vui thì làm, buồn thì bỏ, ngẫu hứng lý qua cầu. Việc đi tìm chân lý, giải thoát ra khỏi luân hồi sanh tử, thoát mọi hệ lụy, đến Niết bàn an vui vĩnh viễn cũng vậy, không phải buông lung dễ duôi mà có được.
Hành giả phải là người có lý tưởng cao vời, tâm nguyện thiết tha, hành trì tinh chuyên ngày đêm như Đức Phật dạy trong kinh Di Giáo :
“Các thầy Tỷ kheo, ban ngày thì nỗ lực thực tập thiện pháp, không để thì giờ lướt mất, đầu đêm cuối đêm cũng đừng phế bỏ, giữa đêm lại phải tụng niệm để tự tiêu trừ điều ác, sinh trưởng điều thiện. Đừng vì lý do ngủ nghỉ mà để đời mình trôi đi, không được một chút ích lợi. Hãy nhớ ngọn lửa vô thường đốt cháy thế gian, để sớm cầu tự độ, đừng ham ngủ nghỉ.”
Tổ Huệ Khả đứng suốt đêm trong mưa tuyết đến buổi sáng lại chặt cánh tay để cầu đạo. Chúng ta cạo đầu được nhưng có thiết tha Cầu Đạo chưa? Bốn Đức của niết bàn là Thường Lạc Ngã Tịnh.
Người cùng tử đã bao năm lang thang trong kiếp phong trần thì ngại chi thêm một chút gió sương? Tuy cơ thể chịu lạnh những vẫn còn đó một trái tim và bầu nhiệt huyết mãi nóng. Khó khăn lắm mới được thân người, mới gặp Phật Pháp, vậy thì phải sống sao cho trọn vẹn, ý nghĩa nhất của kiếp nhân sinh, dấn thân phục vụ, lấy hạnh phúc của người khác làm hạnh phúc của mình và bao nhiêu nỗi niềm bản thân, mình phải biết tự ôm ấp, tự tiêu hóa và tự chuyển hóa. Có an vui thì mới có thể mang niềm an vui đến cho người khác.
Nếu Bạn chưa trở về sống với chính mình, biết sống trong cô đơn một mình thì làm sao Bạn đủ kinh nghiệm quán sát tâm mình và chuyển hóa tâm linh? Nếu Bạn không có nghị lực vững vàng thì làm sao Bạn đi đến cuối con đường, hơn hết, đây là cõi ngũ trược ác thế, nếu Bạn không làm quen, chấp nhận, vượt qua nghịch cảnh thì làm sao Bạn tránh khỏi hệ lụy và quỵ ngã. Hành giả hãy là những con tuấn mã, bỏ sau lưng những con ngựa hèn, hãy có kinh nghiệm điều phục chế ngự tâm linh phong phú và niềm an vui, hạnh phúc không phải đợi hoàn cảnh hay ai mang đến cho mình mà tự mình chế tác, tự bên trong của mình có một niềm hỷ lạc vô biên, hỷ lạc của ly ác, ly bât thiện Pháp, hỷ lạc của người biết Đạo, sống với Đạo và với xả niệm thanh tịnh.
Tuyết rơi rồi tuyết sẽ tan, Đông tàn thì Xuân đến, hành giả hãy an vui miên viễn với Chánh Đạo Như Lai khai thị:
Từ Tôn in vết thần chân lý
Sáng rọi thanh xuân vạn cõi lòng
16/12/2021, ngày đầu tuyết rơi thành phố Pasco, Hoa Kỳ
Thích Đồng Trí
