Thảnh Thơi

Trong dòng chảy
tất bật của cuộc sống, có bao giờ chúng ta dừng lại và tự hỏi: Tại sao ta giận?
Tại sao ta buồn? Tại sao ta cô đơn?… Tất cả những hiện tượng tâm lý ấy không
ngừng biến hóa trong ta và tác động lên đời sống của ta, nhưng ta lại biết rất
ít về nguồn gốc và sự vận hành của nó.[1] Nên
chúng ta cứ bị dòng đời cuốn hút, lấy cái phương tiện làm cứu cánh, để rồi đến
lúc mệt mỏi, chúng ta lại than van đời tôi sao mà khổ thế, không được một chút
thảnh thơi.

Khái niệm về
thảnh thơi có lẽ nó đơn giản hơn nhiều khi ta đừng gắng thêm cho nó, cái “mốt”,
cái danh, cái lợi và cái lòng kiêu hảnh hơn người…Có ai cấm ta những thứ đó
đâu, nhưng cái gì cũng có cái giá của nó. Nên trong nhà thiền luôn lấy câu: “ở đời
vui đạo hãy tùy duyên, đói ăn khác uống mệt ngủ liền”. Thoạt nghe qua
khái niệm đó quá bình thường, ai cũng biết và ai cũng làm được. Nếu dừng ở lại
sự diễn đạt câu cú và nghĩa đen của nó thì quả là ai cũng làm được. Nếu chỉ
dừng lại đó mà hiểu nó thì chúng ta đã đánh mất một triết lý sống vượt thời
gian.

Hai chữ “tùy
duyên” nói lên tất cả, nó quyết định mọi trạng thái: “ Khổ đau, hạnh phúc, tình
yêu, tức giận, thảnh thơi, yếu đuối… rất nhiều trạng thái và cảm xúc của con
người đều không vượt ngoài hai chữ tùy duyên.

Trên đời này có
ai muốn thất bại bao giờ, nên một số ít tự tin, và áp đặt cho mình một khái
niệm sống không bao giờ thất bại và không chấp nhận thất bại, một lối phát biểu
“ngây thơ”. Từ thiên nhiên, cho đến bản thân ta đều luôn có hai mặt đối lập để
tồn tại và phát triển, nên chúng ta phải chấp nhận cả hai vừa thành công và cả
thất bại. Từ ngàn xưa cho đến ngàn sau cũng không thể thay đổi quy luật này.
Chấp nhận nó như một sự thật hiển nhiên “ắt có và đủ”. Khái niệm đó là tòa nhà
kiên cố để ta ẩn náo khi giông bão cuộc đời đi qua, người ta gọi nó “Tâm bình
an”.

Vì vậy, xu hướng
ngày nay người ta luôn tìm về chốn bình yên để có được những tháng ngày thảnh
thơi cho mình với nhiều cách: Du lịch sinh thái, du lịch tâm linh, hoặc tìm đến
những khóa học Thiền hay Yoga để giảm căng thẳng (stress).Những phút giây ngồi
tĩnh tâm, ngẫm lại chính cuộc sống của mình để thấy đó là một nửa cuộc đời còn
lại mà ta đã bỏ quên để rồi chúng ta cứ mãi loay hoay tìm ra cho mình một chổ
đứng tốt trong xã hội để vươn lên, có những lúc tất bật đến nỗi không còn thời
gian để chăm sóc bản thân cứ luôn lao về phía trước để thành đạt và giàu có, hoặc
cố chiếm lấy tình cảm của một đối phương thuộc về mình, mà quên đi cái gì cũng
có cái giá của nó!

Hàng ngày xem
đài đọc báo thấy nhan nhãn những kết cuộc
thiếu hậu là do họ nông nỗi muốn làm giàu tức thì nên bất chấp mọi hệ lụy và
thậm chí dám đạp đổ thành trì đạo đức để tô điểm cho cái ngã cái lòng ích kỷ
của mình, đến khi mọi chuyện vỡ ra thì than thân trách phận sao đời tôi lại bất
hạnh? Ở điểm này trong nhà thiền có một câu khúc chiết: “Thanh tịnh hay bất tịnh là do ta”.

Như vậy, khái
niệm thảnh thơi không thể “độc hành độc vãng” mà nó có sự liên hệ mật thiết từ
nhiều góc độ của cuộc sống. Chẳng hạn về thiên nhiên bão lũ do thiên tai và
cũng do nhân tai. Và những hố “tử thần” giữa đường phố; những ổ gà trên đường
cao tốc Trung Lương; những ngôi nhà mới đưa vào sử dụng thì bị xuống cấp…những
đứa con kiện mẹ cha ra tòa vì chia tài sản không đồng đều. Những nữ sinh đánh
hội đồng bạn và lột áo giữa phố, học sinh nam thì đánh thầy cô….Giai đoạn này
những nhà mô phạm, những truyền giáo có trách nhiệm với xã hội giống lên những
hồi chuông cảnh tỉnh. Uy tín, danh dự và tiền bạc là cần thiết cho cuộc sống,
nhưng nó chỉ là phương tiện để giúp chúng ổn định và phát triển đất nước, đừng
biến những thứ phương tiện trở thành bàn đạp cho lòng kiêu hảnh. Có tiền, có
quyền lực có danh vọng thì sao? Nó có mang đến cho chúng ta nhưng tháng ngày
thảnh thơi hạnh phúc?

Có lẽ nhận ra được điều
thảnh thơi không phải thụ hưởng nên cặp vợ chồng Bill
Gates, giàu nhất thế giới này quyết định tặng 95% gia tài của họ (43,7 tỉ USD)
để tận diệt bệnh sốt rét ngã nước và bệnh HIV. Đồng
thời phát biểu khá ấn tượng“Cuộc sống vốn không công
bằng – Hãy tập quen dần với điều đó.”[2] Ở Việt
nam có bầu Đức, một chiếc áo sơ-mi đi khắp nơi và thậm chí trong túi không có
tiền. Sĩ Hoàng với thú vui làm vườn sau khi xong việc giảng dạy…những con người
tiêu biểu đó cho thấy họ có tiền nhưng không bị “say” mà biết cách sử dụng nó,
họ muốn thông qua con đường vật chất để tìm đến cái thảnh thơi.

Nhưng trên đời này có không ít
người chỉ biết thu vào, chỉ biết vun vén cho cái tôi vươn lên bằng nhiều hình
thức kể cả những thủ đoạn rồi tự bào chữa “thương trường là chiến trường”, sau
một thời gian dài bỏ quên một nửa bản thân, khi “cuộc chơi hơn nửa đời người”,
thì lúc đó mới nhận ra và tất bật chạy tìm đến Thiền, đến yoga hoặc chữa trị
bản thân có quá nhiều bệnh tật. Lại thêm con cái cái hư hỏng và gia đình tan rả.
Lúc đó là thời điểm coi tay, xủ quẻ và phong thủy có đất dụng võ! Dĩ nhiên thời
điểm đó gần như chúng ta dành hết thời gian cho việc ngồi gặm nhấm nỗi
đau. Tâm lý sẽ rơi vào bế tắc.

Những lúc như
vậy, chúng ta thử ngồi lại “lắng nghe lời mình nói” nhằm “thanh lọc lại mọi ý
niệm”. Phải “Biết” mình đang nghĩ gì. Phải rõ những suy nghĩ đang hiện trong
đầu là thiện hay ác. Một niệm vì người là thiện. Một niệm tổn người hại vật là
ác. Niệm tham, niệm sân là ác. Biết được khi nó xuất hiện trong đầu, thì mới hy
vọng ngăn chặn không cho nó thành hành động. Tai hại của mình là “Biết” rất
chậm. Cái biết của mình không kịp với dòng nghiệp lực. Nghe chút trái ý, tâm
sân tâm si liền khởi, xúi dục chúng ta làm những chuyện động trời mà vẫn còn
chưa biết, chưa thấy lỗi do mình mà chỉ thấy lỗi người. Biết chậm như thế nên cuộc
đời cứ sinh ra nhiều bão tố. Từ đó ta phải theo dòng nghiệp mà trôi. Ân đền oán
trả theo đó còn hoài.

Những cảm xúc và
hiểu biết đó sẽ đưa chúng ta xa rời khổ đau để tìm về giác ngộ. Giữa dòng đời
vạn biến lòng ta sẽ trở về bất biến.

Hãy rời xa những
bộn bề, ta thấy tâm hồn thật thảnh thơi!

LT

[1] Hiểu về trái tim, Minh Niệm, 07-2010

[2] 10 câu nói bất hủ của Bill Gates