Một Phật Tử Tương Đối Hoàn Hảo

Đi chùa lễ Phật, ở nhà ăn
chay, tụng kinh niệm Phật, ra ngoài đời hoạt động thiện nguyện, đóng góp cho xã
hội là sinh hoạt nền tảng cần có của một Phật tử chân chính. Những hoạt động
trên có tác dụng rất lớn khiến bản thân thanh tịnh, tâm hồn hướng thượng, gia
đình hạnh phúc, vun trồng cội phúc cho mình và cho con cháu. Song đó chỉ
là những điều kiện cần nhưng chưa đủ.

Tại sao nói chưa đủ?
Gần đây có một bài viết nói rằng nhìn ra ngoài xã hội hôm nay, biết bao nhiêu
tội phạm kinh thiên động địa như thủ tiêu, giết người cướp của, cướp giật trên
đường phố, đâm cha chém chú, đầu độc chồng, giết vợ, giết con, giết bà nội vì
cần tiền chơi games, gian dâm, lường đảo cả nhà nước lẫn người đời, buôn bán
chuyển vận xì-ke ma túy, nhậu nhẹt lu bù, gây lộn rồi đâm chém nhau và chém cả
nhân viên công lực, thác loạn trong những phòng trà ca vũ…. Mà tất cả những tội
phạm này lại xảy ra trong một đất nước mà chúng ta thường tự hào 80% là
Phật tử!

Bài viết cũng nêu lên câu hỏi phải chăng Đạo Phật không có tác dụng nhiều
trong việc xây dựng một nền tảng đạo đức cho dân tộc?

Tôi không hoàn toàn đồng ý với
bài bình luận nói trên nhưng cũng không bác bỏ những vấn nạn tác giả nêu ra. Rõ
ràng không phải tất cả những người phạm tội nói ở trên họ đều là Phật tử. Nhưng
chắc chắn trong những người phạm tội đó có những người đã từng đi lễ chùa, gia
đình có thờ Phật hoặc truyền thống gia đình vốn theo Tam giáo
(Phật-Lão-Khổng).

Nhìn vào các quốc gia như Tích Lan, Miến Điện, Thái Lan,
Kampuchia, Lào mà Phật giáo là quốc giáo thế nhưng nhà tù vẫn đầy người, chứng
tỏ một quốc gia dù Phật giáo là nền tảng tâm linh đi nữa, mỗi cá nhân vẫn còn
phải được trang bị thêm những giá trị ngoài đời khác nữa mới có thể hoàn thiện,
bản thân không gây khổ đau cho chính mình, cho người khác và cho xã hội.

Tôi
còn nhớ Đức Đạt Lai Lạt Ma trong một cuộc phỏng vấn của CNN Hoa Kỳ đã nói rằng
Đạo Phật chỉ giúp một phần nào chứ không thể giải quyết mọi vấn đề của con
người. Rõ ràng Đạo Phật không thể giải quyết được nạn thất nghiệp, suy thoái
kinh tế, nạn đầu cơ tích trữ tăng giá giả tạo, nạn tắc nghẽn xe cộ trong giờ
cao điểm, nạn gái mại dâm, nạn xì-ke ma túy, băng đảng, xả rác bừa bãi, tàn phá
núi rừng cây cỏ, nạn tham nhũng v.v…

Muốn giải quyết vần đề này cần phải có các
yếu tố khác như luật pháp, chính quyền, sự tham gia của các đoàn thể, giáo dục
học đường và nhất là giáo dục bản thân. Ngoài giáo lý của Đức Phật, mỗi cá
nhân, kể cả các Phật tử thuần thành, cần phải được trang bị thêm những giá trị
mà những giá trị này không liên quan gì đến bất kỳ tôn giáo nào. Đó là những giá
trị phi tôn giáo đi bên cạnh những giá trị phát xuất từ tôn giáo, chẳng
hạn như phép lịch sự, lòng biết ơn, tinh thần trách nhiệm, sự nhường nhịn, lòng
tu ố (biết xấu hổ), lòng yêu nước, biết tôn trọng luật pháp và của công…

Quán chiếu vào cuộc sống chúng
ta thấy mọi khổ đau, phiền não mà từng giây từng phút chúng ta tạo ra cho nhau
không ngoài tham lam, nóng nảy, bộp chộp, thiếu hiểu biết và thiếu giáo
dục công dân lẫn giáo dục bản thân. Ngoài ra, phim ảnh bạo lực, dâm ô,
lối sống thác loạn của Tây phương đã góp phần quan trọng trong việc phạm tội
của giới trẻ. Tôi không phải là một nhà đạo đức hay một giảng sư thuyết pháp mà
chỉ là một Phật tử mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé vào sự an lành của xã hội.
Bản thân tôi trong quá khứ và gần đây nhất- như ngày hôm qua chẳng hạn – cũng
có nhiều lầm lỗi và vẫn còn phải huân tập, sửa chữa.

Theo tôi, một Phật tử thuần
thành chưa đủ. Kinh kệ, giáo lý, đi chùa tụng kinh niệm Phật chưa đủ, mà chúng
ta cần phải được trang bị thêm những kinh nghiệm đời, những kiến thức
ngoài đời, phải học tập lề thói cư xử văn minh, nhã nhặn, có văn hóa,
có giáo dục, có trách nhiệm nữa. Có như thế chúng ta mới có thể giữ gìn
thân-tâm an lành (Trú dạ lục thời an lành) cho mình, cho người và cho xã hội.
Dưới đây là những kinh nghiệm học hỏi qua tuổi đời chồng chất và cũng do nhờ
sinh sống trong một xã hội Mỹ cực kỳ văn minh – dù chưa hoàn hảo và vẫn còn
nhiều điều chướng tai gai mắt:

1) Phải biết nói lời xin lỗi: Người
Phật tử phải hiểu rằng “cái ngã” (cái Tôi) của chúng sinh dù là
một chúng sinh nghèo hèn – còn cao hơn cả núi Tu Di. Chạm vào tự ái (cái Ngã)
của người ta thì muôn chuyện – dù rất nhỏ – có thể dẫn tới gây gổ, đả thương,
đâm chém và có thể đưa nhau ra tòa. Do đó người Phật tử khôn ngoan là phải biết
nói lời xin lỗi. Chẳng hạn mình mở một cánh cửa vô tình đụng phải người ta,
chưa biết lỗi về ai, nhưng nếu mình lên tiếng “Xin lỗi ông/bà/anh/chị”
thì mọi chuyện sẽ vui vẻ.

Chẳng hạn mình ngồi trong nhà quăng chén nước ra
đường làm ướt áo người ta, nếu biết chạy ra, vui vẻ nói “Ấy chết! Tôi vô ý
quá. Xin lỗi ông bà/anh chị” v.v.. thì dù người bị thiệt có căn nhằn chút
ít, mọi chuyện cũng sẽ qua. Nếu mình cố biện minh, chối cãi thì câu
chuyện trở nên căng thẳng, rắc rối… và không biết sẽ đi tới đâu. Khi mình viết
một bài báo xúc phạm tới ai hoặc loan tin thiếu trung thực, phải có can đảm
đăng lời xin lỗi.

Lời xin lỗi khiến chúng ta trưởng thành và chín chắn hơn
trong nghề nghiệp và trong cuộc sống. Khi mình nghịch ngợm phá phách làm cha
mẹ, thầy/cô buồn lòng. Sau phút nông nổi, và trong lúc riêng tư chỉ có mình và
cha mẹ, thầy/cô, mình phải biết nói lời xin lỗi. Lời xin lỗi khiến cha mẹ cũng
như thầy/cô cảm động và còn thương mình hơn nữa và dĩ nhiên sẽ bỏ qua lỗi
lầm đó.

2) Luôn luôn khiêm tốn: Người Phật tử
hiểu đạo thì chữ Nhẫn và chữ Khiên Tốn phải luôn luôn nằm lòng. Ngay Obama –
Tổng thống Hoa Kỳ dù đắc cử với số phiếu khá cao, trong diễn văn nhậm chức
nhiệm kỳ II vừa rồi cũng phải tỏ ra hết sức khiêm tốn vì đất nước đang ở trong
tình trạng suy thoái, chia rẽ trầm trọng, khối cử tri Cộng Hòa thấy mình bị
thua đang hừng hực với lửa bất mãn, căm tức.

Người Phật tử phải nhớ rằng khiêm
tốn không có nghĩa là hèn nhát. Cái Tâm của chúng sinh rất kỳ lạ. Nó ưa
thích sự khiêm tốn và ghét sự kiêu căng.

Do đó, người Phật tử dù thành công tột
đỉnh ở lãnh vực nào đi nữa như học hành, nghệ thuật, tu hành, làm ăn buôn bán,
sự nghiệp chính trị… phải luôn luôn khiêm tốn thì mới được lòng mọi người. Một
lời nói kiêu căng phách lối chưa chắc đã đưa ngôi vị hoặc sự nghiệp của mình đi
lên nhưng… kẻ thù ghét thì không biết bao nhiêu mà nói.

3) Biết nói lời cám ơn: Nếu bạn tới đất
Mỹ này, đi đâu bạn cũng nghe câu nói “Thank you”. Khi người ta làm cho mình
chuyện gì dù rất nhỏ cũng xin nói lời “Cám ơn”. Vợ chồng giúp nhau chuyện gì
cũng nói “Cám ơn”. Lên xe buýt, xe đò người ta nhường chỗ cho mình, xin nói lời
“Cám ơn”. Khi khách hàng trả tiền, cô thu ngân cũng nói “Cám ơn”. Người hầu bàn
đưa đồ ăn ra cho mình cũng xin nói lời “Cám ơn”. Tới công sở, nhân viên đưa cho
mình giấy tờ gì đó cũng xin nói “Cám ơn”. Thậm chí thầy/cô thấy học trò ồn quá
bèn nói “Im lặng!”.

Sau khi học trò im lặng rồi thầy/cô cũng không quên nói
“Cám ơn các em!”. Khách hàng vào cửa tiệm của mình chỉ ngắm chơi mà không mua
gì cả. Khi khách ra mình cũng gật đầu chào nói lời cám ơn là đã ghé thăm. Lời
“Cám ơn” như mật rót vào lòng, làm mát lòng người nghe và chứng tỏ mình là
người khiêm tốn và có giáo dục. Thiếu vắng lời “cám ơn” là một xã hội vô cảm và
tàn bạo.

4) Luôn khen ngợi, bớt chê bai: Trong
suốt 45 năm hành đạo Đức Phật luôn luôn khen ngợi, khuyến khích, không chê bai,
không hù dọa, không làm quan tòa để kết tội ai. Thậm chí các hàng đại Bồ tát
khi thưa hỏi những lời không chính đáng, Đức Phật cũng vẫn khen ngợi là biết
thưa hỏi để Phật có cơ hội giải đáp những gì còn nghi ngoặc. Đức Phật là bậc
thầy vĩ đại của các tâm lý gia ngày nay. Xin nhớ cho lời khen làm mát lòng
người nghe. Lời chê làm người nghe dễ nổi điên dù là chê một câu văn, một cái
áo, một lời nói, một bài hát, một đôi giày, một kiểu tóc v.v…

Trong lúc hứng
chí nói chuyện với bạn thân, vô tình chê bai người nào đó. Người bạn cũng trong
một lúc cao hứng lại “bật mí” nói cho người khác nghe. Thế là “tai vách mạch
rừng” lời chê tới tai người ta. Nhẹ thì giận hờn, nặng thì chửi bới đâm
chém nhau.

Thánh nhân xưa có nói “Họa thoát ra từ cửa miệng”. Ngày xưa
biết nhiều gia đình bị tru di tam tộc, quan to mất chức, đại phú lưu đày, phát
vãng cũng chỉ vì lời chê bai vô tình thoát ra từ cửa miệng. Không gì điên khùng
cho bằng khi người ta mời mình tới nhà ăn tiệc mà mình chê bai thức ăn của
người ta, trong tiệc cưới bàn tán chú rể cô dâu xấu đẹp.

Do đó người Mỹ luôn
luôn khen ngợi “Wonderful! Great! Very Good!”. Song cũng xin nhớ cho chê bai,
dèm pha cá nhân khác với chuyện xây dựng, góp ý thẳng thắn, nhã nhặn trên các
diễn đàn hay trên báo chí.

5) Nhận phần thiệt về mình: Người Phật
tử tương đối hoàn hảo không tranh giành lợi lộc với ai. Nếu phải phân chia thì
phần mình kém một chút cũng chẳng sao. Trong thương trường nếu phải chia tiền
lời, trong gia đình phải chia gia tài do cha mẹ để lại thì nhường nhịn anh chị
em một chút cũng được.

Tranh giành gia tài, kẻ hơn người kém là nguyên do máu
mủ chia lìa, có khi đi đến giết hại nhau. Câu chuyện ngụ ngôn “Ăn trái khế
trả túi vàng” dạy chúng ta bài học nhường nhịn và không tham lam.

6) Nhìn lỗi mình trước, nhìn lỗi người
sau: Mọi chuyện xảy ra trên đời này đều có nguyên do. Nếu không do lỗi
mình thì ắt hẳn lỗi người. Nếu là lỗi người và nếu nhỏ thì ta nên bỏ qua. Nếu
là lỗi mình thì mình rút kinh nghiệm mà tu sửa. Chớ có khăng khăng kết tội
người, không nhìn lỗi minh thì oan khiên không sao giải được.

7) Chớ nói dối: Đây là giới cấm rất quan
trọng của hàng Phật tử có quy y. Tại Hoa Kỳ câu nói mà chúng ta thường nghe là
“Human being mistake” tức – hễ là con người thì ai cũng lỗi lầm,
giống như ngạn ngữ Việt Nam có câu “Vua chúa còn có khi lầm”. Do đó
người Hoa Kỳ dễ bỏ qua lỗi lầm. Thế nhưng phạm lỗi mà nói dối thì họ
không bao giờ bỏ qua. Một ông dù là tổng thống, tổng bộ trưởng, thống đốc, dân
biểu, thượng nghị sĩ mà nói dối thì cuộc đời tiêu tan.

Trong đời sồng hàng
ngày, thậm chí ngay cả nơi thờ phượng… ai cũng có thể phạm lỗi. Nguyên do của
phạm lỗi có thể vì không biết, vô tình hoặc do bị cám dỗ, mua chuộc v.v… Nhưng
khi phạm lỗi rồi mà nói dối hoặc đổ lỗi cho người khác thì lại là chuyện khác.
Tại Hoa Kỳ người ta không khiển trách người phạm lỗi, họ chỉ giảng giải cách
làm để lần sau làm đúng. Thế nhưng khi khám phá ra bạn nói dối thì họ sa thải
bạn ngay và hồ sơ xấu sẽ theo bạn suốt đời với chữ “liar” (kẻ nói dối).

Do đó tại gia đình,
trong công sở, chốn công trường nếu chẳng may ta phạm lỗi thì cứ thẳng thắn
nhận lỗi, đừng nói dối, đừng vu vạ, đừng đổ vấy cho người khác để tránh một
thảm họa còn lớn hơn cả chuyện lầm lỗi. Tại Hoa Kỳ này người ta dạy cho học
sinh từ bậc mẫu giáo, tiểu học sự thẳng thắn nhận lỗi.

Chúng ta và cả người Mỹ
– ai cũng công nhận rằng thẳng thắn nhận lỗi là một hành vi vô cùng khó khăn.
Người biết nhận lỗi là người can đảm và có tinh thần trách nhiệm rất cao. Một
đất nước mà từ thứ dân đến vua quan, làm lỗi biết nhận lỗi (để tu sửa) là một
đất nước cương thịnh và lần hồi trở nên vĩ đại. Một đất nước mà từ vua quan đến
thứ dân làm lỗi mà chối lỗi thì lần hồi sẽ diệt vong, không “thuốc” nào
chữa được.

8) Biết xấu hổ: Khổng Phu Tử dạy rằng kẻ
mà còn có lòng tu ố (biết xấu hổ) thì còn giáo dục được. Do đó một kẻ ăn mặc
khiêu dâm hở hang quá đỗi (tiếng Mỹ gọi là ăn mặc Hot) mà không biết xấu hổ,
một kẻ nói năng thô bỉ trước đám đông mà không biết xấu hổ, một kẻ bòn rút của
công làm của riêng mà không biết mình sai trái, một kẻ chuyên làm chuyện bẩn
thỉu mà không biết ăn năn… đều là những kẻ không thể giáo dục được nữa và sẽ
tiếp tục lao vào con đường hủy hoại.

Lòng tu ố là sự phản tỉnh của lương tâm trước
việc làm sai trái của chính mình, tự ý thức mà không cần ai nhắc nhở.
Lòng tu ố là đặc hữu của con người. Chỉ loài người mới biết xấu hổ. Loài
súc vật không biết xấu hổ khi chúng nó trần truồng. Nhưng loài người thì cảm
thấy xấu hổ khi thân hình không mảnh vải, ngày xưa phải vội lấy lá che thân.
Một người đàn bà đứng đắn sẽ cảm thấy vô cùng xấu hổ nếu thân hình của mình lồ
lộ ra trước đám đông.

Ngày xưa hình phạt lõa thể là hình phạt ô nhục nhất của
đàn bà. Do đó một kẻ ăn mặc khiêu dâm, hở hang quá đỗi để chụp hình đăng báo,
bán cho người ta xem mà không biết xấu hổ là loại người không còn giáo dục được
nữa. Trong một đất nước mà kẻ trộm cắp, nói dối, lường gạt, thi cử gian lận,
dâm ô, chen lấn không xếp hàng, xả rác bừa bãi, nói năng thô bỉ mà không
hề biết xấu hổ thì đó chính là Địa ngục mà Đức Phật mô tả trong kinh Pháp
Hoa.

Chúng ta có thể chê bai người Mỹ chuyện này chuyện kia nhưng mới đây một
Đô đốc Hải quân Hoa Kỳ đã tự sát khi báo chí khám phá ra ông đã đeo một huy
chương mà ông không hề được tưởng thưởng trong Chiến tranh Việt Nam. Sự tự sát
(tự xử) này khiến người ta thương hại ông. Nếu ông không tự sát, người ta sẽ
khinh bỉ ông và cả gia đình có lẽ cũng không sống nổi với lỗi lầm quá lớn của
ông.

9) Chớ can dự vào chuyện tào lao: Trong
gia đình, ngoài xóm làng, nơi làm việc, trong trường học hoặc cả nơi thờ
phượng… chỗ nào cũng có rất nhiều chuyện tào lao. Xin nhớ chuyện tào lao không
đem lại lợi ích gì mà chỉ mất thời giờ và chuốc họa vào thân. Người Phật tử
tương đối hoàn hảo luôn luôn giữ gìn chánh niệm, không để “tâm viên ý mã” chạy
lang thang rồi dính vào chuyện không đâu. Nhớ đừng chê bai, công kích, dè bỉu,
bàn tán chuyện của người khác.

Người Hoa Kỳ có một tập quán hầu như không bao
giờ dòm ngó vào chuyện hàng xóm. Nhưng nếu khám phá thấy trong khu vực mình có
gì khả nghi, chẳng hạn như kẻ trộm, kẻ cướp, phá hoại v.v… họ sẽ dùng số 911 âm
thầm gọi điện thoại báo cho sở cảnh sát biết. Dĩ nhiên sở cảnh sát giữ bí mật
tên người mật báo. Đây là cách hữu hiệu nhất để bảo vệ sự an lành cho khu phố,
thôn xóm.

Không can dự vào chuyện tào lao, không dính líu vào chuyện người khác
tạo an lành cho xã hội và cho bản thân mình biết là bao nhiêu.

10) Biết từ chối khéo: Trong cuộc
sống này không ai là không có bà con, bạn bè, đồng sự. Bạn bè, bà con giúp ta
cũng nhiều nhưng nhiều khi cũng hại cả đời ta. Chẳng hạn bạn bè rủ trốn học, rủ
ăn nhậu, rủ đi phòng trà ca vũ, bài bạc, đàn đúm, đồng nghiệp cùng sở, cùng
công ty rủ rê làm ăn bất chính v.v… mà từ chối thì mất lòng, mất bạn, có khi
gây thù oán. Vậy phải làm sao đây?

Tại các trường học Mỹ người ta đã dạy cho
học sinh cách từ chối khéo gọi là “How to say No”. Trong những
hoàn cảnh khó khăn nói trên chỉ còn cách “cáo bệnh” hoặc “nói dối” nhưng nói
dối vô hại.

Chẳng hạn, bạn cùng lớp rủ trốn học đi chơi, chúng ta có thể nói “Bạn
ơi, tuần rồi bố tôi mắng tôi một trận tơi bời vì điểm tháng này của tôi kém
quá. Xin bạn miễn cho tôi lần này. Khi nào điểm kha khá tôi sẽ đi chơi
với bạn. Cám ơn bạn đã nghĩ đến tôi. Lúc nào tôi cũng quý trọng
bạn”. Còn khi mình vừa đi làm về, cơm nước vợ đã dọn lên mà ông bạn cùng
công ty tới rủ đi nhậu. Nếu không đi thì ông bạn sẽ rêu rao “thằng này hèn”, “thằng này sợ vợ” v.v… Vậy phải làm sao đây?

Khi đó chỉ còn cách cáo
bệnh, giả ôm bụng nói “Trời ơi! Hôm qua mới vừa đi bác sĩ vì loét bao
tử lúc nào không hay. Bác sĩ dặn từ nay không được uống rượu nữa nếu muốn
nhìn mặt vợ con. Xin anh/ông miễn cho tôi lần này. Khi nào bao tử bớt tôi sẽ
mời anh/ông lại nhà tôi ăn nhậu một bữa thât phủ phê. Cám ông anh/ông rất nhiều”.
Tuy nói vậy nhưng người Phật tử chân chính phải biết phân biệt chính-tà, phải
có can đảm và dứt khoát xa lìa những người bạn xấu.

Không có gì quý giá cho
bằng có người bạn tốt, nhưng cũng không có gì nguy hại cho bằng giao du với bạn
xấu. Biết bao nhiêu tội phạm ngày hôm nay xảy ra cũng chì vì giao du với
bạn xấu, cao hơn là băng đảng và xã hội đen.

11) Tránh khoe khoang: Khoe khoang
về thành tích, của cải, tài năng, nữ trang, xe cộ, con cái là “rước giặc
cướp vào nhà”. Khi mình khoe khoang như thế khiến kẻ gian nổi lòng tham,
người bình thường thì ghen tị. Tâm lý người đời thường khinh ghét những kẻ
“trưởng giả học làm sang”.

Thường tình, hễ giàu sơ sơ thì hay khoe, còn giàu
như tỉ phú Bill Gate thì chẳng cần khoe vì ai cũng biết rồi. Người xưa dạy rằng
hễ giàu có thì phải năng làm chuyện phước thiện, giúp đỡ người nghèo khó và
phải tỏ ra bình dị, khiên tốn. Năm xưa Thạch Sùng đời nhà Tấn giàu có thuộc
loại “phú gia địch quốc” cuối cùng chết thảm cũng chỉ vì của cải. Riêng trong
đời tôi đã từng nghe nói, từng chứng kiến bao triệu phú thời đại chết không có
chiếu mà chôn hoặc chết đói trong tù.

Vậy thì của cải, danh vọng chưa chắc đã
đem lại an toàn hay hạnh phúc cho bản thân và gia đình. Đây là kinh nghiệm
thực tiễn chứ không phải nói chuyện ngụ ngôn dạy đời.

12) Tuyệt đối tôn trọng luật lệ giao thông:
Tại Hoa Kỳ theo thống kê, mỗi năm có khoảng 40.000 người còn tại Việt Nam năm
2012 có khoảng 10.000 người chết vì tai nạn giao thông. Những cái chết này thật
đáng thương và đáng lý ra có thể tránh khỏi.

Là người Phật tử tương đối hoàn
hảo chúng ta phải hiểu rằng luật lệ giao thông đặt ra không phải để bảo vệ nhà
nước mà nhằm bảo vệ mạng sống của chính người dân. Ngồi lên trên một chiếc xe,
bất kể loại xe gì chúng ta phải hiểu rằng chúng ta có thể gây tai nạn cho người
khác và chết chóc cho chính mình hoặc người thân của mình ngồi chung trên xe.

Do đó khi ngồi lên xe gắn máy, kể cả xe đạp chúng ta phải: đội mũ an toàn cho
mình và cho con cái (không được miễn từ trong bất cứ hoàn cảnh nào), nếu là xe
hơi, xe khách thì phải nịt giây an toàn, không được lái xe quá tốc độ quy định,
không được vượt đèn đỏ, không được vi phạm làn đường, không được lạng lách vì
khi lạng lách khó điều khiển xe khiến gây nguy hiểm cho mình và cho người khác,
phải mở đèn khi trời tối hoặc sương mù, không được lái xe khi đã uống rượn, nếu
cảm thấy mệt mỏi – nhất là tài xế xe vận tải đường dài cần tấp vào khu vực nghỉ
ngơi rửa mặt cho tỉnh táo, thấy khỏe rồi mới tiếp tục đi, nếu thấy mặt đường
trơn trượt hoặc mưa to gió lớn, nên báo cho cánh sát giao thông biết và dứt
khoát tấp vào lề đường nghỉ ngơi đợi thời tiết tốt mới đi. Đi bừa, đi ẩu là đi
tới nghĩa địa.

Khi nghe tiếng xe cảnh sát, xe cứu hỏa, xe cứu thương hú còi
phải tấp ngay vào lề để nhường đường. Khi xe chết máy trên đường, trên cầu,
trong đường hầm v.v… phải mở đèn nháy khẩn cấp để báo cho phía sau biết. Mới đây
một xe vận tải chết máy trên cầu Cần Thơ lúc chiều tối đã không bật đèn nháy
khẩn cấp báo cho phía sau khiến một bà mẹ lái xe gắn máy cùng hai con nhỏ tông
vào, ba mẹ con cùng chết thảm.

Luật lệ lái xe xứ nào cũng vậy luôn luôn quy
định người lái xe hơi, xe gắn máy phải nhường và dành ưu tiên cho khách bộ
hành, người đi xe đạp, học sinh, người mù, người tàn tật băng ngang đường. Nếu
bạn không nhường và lái xe một cách nguy hiểm, xe đi sau có thể gọi điện thoai
báo cảnh sát và coi chừng bạn sẽ lãnh môt giấy phạt cả trăm đô-la.

Muốn biết
luật lệ lái xe tại Hoa Kỳ được thi hành nghiêm ngặt như thế nào thì bạn cứ qua
đây rồi sẽ biết. Vào lúc canh khuya, đường phố vắng hoe không người qua lại mà
các xe vẫn phải ngừng lại khi có đèn đỏ và chờ đèn xanh mới được đi. Nếu bạn đi
ẩu, vượt đèn đỏ mà máy chụp hình ghi được thì bạn có thể bị thu hồi bằng lái
xe, phải đi học một khóa về luật lệ lái xe, rồi phải “lao động cải tạo” như
quyét dọn đường phố, lượm rác v.v… và bỏ ra khoảng 500 đô-la để đóng tiền phạt.
Bạn đã thất kinh hồn vía chưa?

Còn nếu bạn lái xe khi nồng độ rượu trong máu ở
mức 0.08 thì bạn có thể bị tù. Xin nhớ cho tự do ở Mỹ không có nghĩa là muốn
làm gì thì làm.

13) Không chen lấn: Xếp hàng chờ
tới phiên mình là văn hóa lớn của các quốc gia văn minh. Trẻ em lớp mẫu giáo ở
Mỹ đã học cách xếp hành chờ tới phiên mình, học nhìn đèn xanh đèn đỏ để dừng
lại hay băng ngang đường. Tại bất cứ cửa hàng buôn bán, dịch vụ, văn phòng
chính phủ nào, nếu bạn chen lấn thì cô thư ký hoặc người tính tiền sẽ không
phục vụ bạn và yêu cầu bạn phải xếp hàng. Lúc đó bạn có nước độn thổ!

Xin nhớ
cho xếp hàng chờ tới phiên mình còn là thể hiện tính công bằng, trật tự xã hội
và tự trọng .

14)  Không xả rác bừa bãi: Không xả
rác bừa bãi là một thói quen có tính tự giác và cần phải được huân tập. Một
thành phố đầy nhà chọc trời cùng những khu thương mại tráng lệ mà rác rưới đầy
đường thì chẳng còn ra cái thể thống gì nữa. Rác rưởi làm mất vẻ mỹ quan, gây ô
nhiễm môi trường (hôi thối), lây lan bệnh tật, làm chết những dòng sông, những
con kênh tươi mát đang cung cấp nguồn nước và tôm cá. 

Do đó giáo dục
người dân không xả rác bừa bãi là trách nhiệm lớn của đất nước. Phải dạy dỗ con
em giữ gìn vệ sinh – không xả rác bừa bãi từ trong nhà ra tới trường học
rồi tới công sở, trại lính cùng các nơi thờ phượng. Trước khi đề cao những đức
tính cao đẹp của dân tộc, hãy chứng tỏ người dân của mình biết giữ gìn vệ sinh
đường phố trước đã. Thói quen xả rác bừa bãi giống như một cố tật rất khó sửa
chữa.

Hiện nay vẫn đề bảo lãnh gia đình, du lịch qua Mỹ tương đối dễ dàng. Vào
các khu thương mại của người Việt như Thành phố San Jose chẳng hạn, chúng ta sẽ bắt gặp những
người mới định cư vài năm hoặc qua chơi. Họ thản nhiên quăng mẩu thuốc lá hoặc
hộp thuốc lá xuống đất mà không thấy ngai ngùng gì cả. Điều này khó thấy ở
những người đã định cư lâu đời hoặc thanh thiếu niên trưởng thành ở Hoa Kỳ.

Ngày nay, thói quen hút thuốc lá gần như “tuyệt chủng” tại Hoa Kỳ nhưng sắc dân
hút thuốc là nhiều nhất lại người Việt Nam.

15) Giữ gìn vệ sinh chung: Chúng
ta phải giữ gìn vệ sinh từ buồng ngủ, nhà tắm, phòng ăn ra tới công sở,
đường phố và tất cả mọi nơi. Nếu ăn uống chung như tiệc tùng, đám cưới, đám giỗ
v.v… thì phải dùng muỗng nĩa chung để gắp đồ ăn, không dùng chén muỗng của
mình. Khi ho thì phải bị miệng lại. Tuyệt đối không khạc nhổ xuống đất dù bất
cứ ở đâu.

Nếu muốn khạc nhổ, ta kín đáo nhổ vào một mảnh khăn giấy hay khăn
mùi-soa rồi bỏ chiếc khăn giấy ấy vào túi. Về nhà chúng ta vứt mảnh khăn giấy
ấy vào thùng rác có đậy nắp và giặt khăn mùi-soa. Ngoại trừ nhà hàng có
hầu bàn dọn dẹp, tại các tiệm bán “đồ ăn nhanh” (fast food) như
McDonalds hoặc cà-phê Starbucks… sau khi ăn uống xong chúng ta phải tự gom tất
cả những gì còn thừa bỏ vào thùng rác. Không được để lại trên bàn hoặc ném
xuống sàn bất cứ vật gì.

Khi đi vệ sinh xong nhớ rửa tay và chùi khô bằng khăn
giấy. Giữ gìn vệ sinh chung là bổn phận của tất cả mọi công dân và cần được
giáo dục ngay từ thuở ấu thơ, từ gia đình tới học đường.

16) Lịch sự, không nói năng ồn ào chỗ đông
người: Lịch sự có nghĩa là: cử chỉ nhẹ nhàng, nhường bước, không
chen lấn, không tranh giành trong khi xếp hàng mua vé, trên xe buýt, nơi công
sở hoặc khi mua sắm và tuyệt đối không nói năng ồn ào.

Còn đối với các buổi lễ,
hội thảo, thuyết pháp phải tuyệt đối giữ im lặng để tôn trọng người khác và để
chứng tỏ mình có văn hóa. Trong đám đông, nếu có gọi điện thoại cầm tay thì
phải nói với âm lượng vừa phải. Trong khi xếp hàng nhớ đừng đứng sát người ta
quá mà phải giữ một khoảng cách vừa đủ. Nhớ không nhìn chăm chăm vào mặt người
ta hoặc nhìn soi mói làm người ta khó chịu.

Nếu có người nào đó đứng gần mình
tỏa ra mùi hôi thì cố mà nhịn hoặc âm thầm bỏ đi, chớ làm bất cứ cử chỉ, lời nói
nào tỏ ra khó chịu hoặc khinh bỉ. Trong một xã hội văn minh người ta tránh mọi
hành động cử chỉ, lời nói hạ thấp phẩm giá người khác.

17) Mỉm cười và chào hỏi: Mỉm cười
và chào hỏi là biểu hiện của thân thiện và hòa bình. Nụ cười và lời chào hỏi
không mất tiền mua nhưng gây thiện cảm với tất cả mọi người và tạo cho quanh
mình một không khí an lành. Tại Mỹ, trong công sở, trường học, hãng xưởng
người ta luôn luôn chào hỏi nhau để tạo không khí an vui cho môi trường lao
động. Nếu buổi sáng bước vào sở làm, bạn lầm lầm lì lì không chào hỏi ai thì
mọi người chung quanh bắt đầu lo ngại. Thế nào cũng có người thân tới vỗ vai
hoặc ôm lấy bạn hỏi, “Are you OK?” (Bạn có sao không?).

Người Mỹ rất sợ phải làm
việc trong một môi trường mà không khí nặng nề giống như… trái bom nổ chậm. Sự
thân thiện không những có trong công sở mà còn lan ra ngoài đường phố. Chẳng
hạn bạn đang chạy bộ trong một công viên, người chạy ngược chiều với bạn, dù
không quen biết, khi gặp bạn họ cũng thường lên tiếng chào, “Hi, how are
you? (Chào ông chào bà).

Thậm chí gặp một em bé đi xe đạp họ cũng chào như vậy.
Trong một đất nước mà xóm làng, đường phố, công viên tràn ngập tiếng chào nhau
là đất nước thanh bình, thân ái, đoàn kết. Nhìn tượng Phật Di Lặc chúng ta thấy
an vui vì ngài cười. Nếu tượng Phật Di Lăc mặt khó đăm đăm (nghiêm và
buồn) hoặc nhăn nhó khổ đau chắc chúng ta chẳng ham đến gần hoặc chiêm bái Ngài
làm gì.

Nụ cười đem lại niềm vui cho tâm hồn còn hơn cả liều thuốc bổ.

Kết luận

Là người Phật tử, chúng ta lấy giáo lý của Đức Phật
làm nền tảng, cộng thêm với những giá trị rất thế tục của một xã hội văn minh,
cùng nhau huân tập và cùng giúp người khác tiến lên để hoàn thiện xã hội. Hoàn
thiện xã hội có nghĩa là làm cho xã hội, đất nước này mỗi ngày mỗi trở nên tươi
đẹp. Khi đất nước và con người trở nên tươi đẹp thì đó chính là Cực Lạc Tại
Thế. 

Hoàn thiện xã hội còn có nghĩa là “hằng thuận vì lợi ích chúng
sinh”. Mà “hằng thuận vì lợi ích chúng sinh” là cúng dường chư Phật.
Năm xưa Đức Phật nói rằng, “Ta là Phật đã thành, chúng sinh là Phật sẽ thành”
thì ngày nay chúng ta có thể phát nguyện:

“Chúng ta sẽ là
những Phật tử hoàn thiện”.

Sau hết, một đất nước cường thịnh, tươi đẹp – giống
như sự tu hành- không phải là phép lạ từ trên trời rơi xuống mà đòi hỏi sự hy
sinh, gian khổ. Không tự giác, không ý thức, không kỷ luật, không giáo dục bản
thân thì đừng nói tới chuyện tươi đẹp.

Đào Văn Bình
(Mùa Phật đản PL.2557 – DL.2013