Hoang Phong biên soạn
(Biên soạn dựa theo một bài
viết của Thiền sư và Giáo sư Triết học
ngưới Pháp Gérard Pilet, đăng trong nội san của Hội
Thiền học Quốc tế AZI(Association Zen
Internationale), trụ sở tại Paris, và tài liệu
của Bukkyo Dendo Kyokai (Society For the Promotion of
Bouddhism), trụ sở tại Tokyo).
Dưới đây là tóm tắt những
lời dặn dò cuối cùng của Phật. Thật ra Phật
đã đau yếu từ ba tháng trước và đã khởi
sự dặn dò người đệ tử thân cận nhất
là A-nan-đà. Phật bảo A-Nan-Đà
tập họp các đệ tử để nghe giảng
và thông báo trước sự tịch diệt của mình. Lúc ấy Phật
đã 80 tuổi. Trong những tháng cuối
cùng, Phật đã
gầy còm và mệt mỏi, nhưng vẫn đi thuyết
giảng như thường, tuy không còn đi xa được
nữa. A-Nan-Đà xin Phật hãy tĩnh
dưỡng trong những ngày còn lại, nhưng Ngài khoát
đi và dạy rằng :
« Thân ta tuy có kém mạnh khoẻ,
nhưng lòng từ bi của ta, trí sáng
suốt của ta không kém sút. Ta còn tại
thế ngày nào thì ngày ấy không phải là một ngày vô ích
».
Trong một khu rừng cạnh thị
trấn Câu-thi-na (Kusinaga, còn viết là Kuçinagara), ngày nay là một
thị trấn nhỏ tên là Kasia, cách 50 cây số về phía
đông tỉnh Gorakhpur, và cách 150 kilomét về phía bắc-đông-bắc
Varanasi (Bénarès), Phật nằm nghỉ
giữa hai gốc cây sa-la.
Ngài tự gấp áo cà sa làm bốn,
rồi nằm nghiêng về phía tay phải, đầu
hướng về phía bắc, mặt hướng về
phía tây, hai chân duỗi thẳng, chân này gác lên chân kia. Sau
đó Phật ngỏ những lời cuối cùng với các
đệ tử để nhắc lại một lần nữa
tầm quan trọng của Đạo
Pháp. Phật nhắc nhở các đệ
tử phải hiểu rằng vị thầy của họ không phải là một nhân vật
nào cả, dù đó là Phật, vị thầy
đích thực của họ chính là Đạo
Pháp. Phật cất tiếng và nhắn
nhủ các đệ tử đang ngồi chung quanh Ngài
như thế này :
« Này các đồ đệ,
các con hãy tự làm đuốc để soi sáng cho các con,
hãy trông cậy vào chính sức mạnh của
các con; không nên lệ thuộc vào bất cứ ai. Những
lời giảng huấn của ta sẽ
làm ngọn đuốc dẫn đường cho các con, làm
nơi nương tựa cho các con; không cần phải lệ
thuộc thêm vào những lời giảng huấn nào khác nữa.
« Hãy nhìn vào thân xác các con, các
con sẽ thấy cái thân xác đó ô uế biết chừng
nào. Khi các con hiểu được rằng lạc thú lẫn
đớn đau của thân xác cũng chỉ là cội nguồn chung của khổ đau, khi hiểu được
như thế, các con sẽ không thể nào tự buông lỏng
cho dục vọng chi phối các con.
« Hãy nhìn vào tâm thức các con,
các con sẽ thấy cái tâm thức đó biến dạng
không ngừng. Vì thế các con sẽ không thể nào tự
buông rơi vào chính những ảo giác của
tâm thức, để rồi tự duy trì những kiêu
căng và ích kỷ do tâm thức tạo ra, nhất là khi các
con đã hiểu rằng những xúc cảm đó nhất
định chỉ mang đến khổ đau mà thôi.
« Hãy nhìn vào tất cả các vật
thể chung quanh xem có vật thể nào trường tồn
hay chăng? Có vật thể nào không phải là những cấu
hợp sinh ra hay không? Tất cả sẽ gẫy nát, tan rã
và phân tán. Các con chớ sợ hãi khi nhận thấy khổ
đau cùng khắp mọi nơi, hãy noi
theo những lời giáo huấn của
ta, kể cả sau khi ta đã tịch diệt. Như thế
các con sẽ loại bỏ được khổ đau.
Thật vậy, cứ noi theo những lời giáo huấn của ta, rồi nhất định các con
sẽ trở thành những đồ đệ thật sự
của ta.
« Này các đồ đệ của ta, những lời giáo huấn ta giảng
cho các con, các con đừng bao giờ quên, đừng bao giờ
để cho mai một đi. Phải bảo tồn những
lời giáo huấn ấy, đem ra nghiên cứu và thực
hành. Nếu theo đúng những lời giáo huấn ấy,
các con sẽ đạt được an vui.
« Những gì hệ trọng
nhất trong những lời giáo huấn của
ta là các con phải kiểm soát được tâm thức
các con. Hãy gạt bỏ mọi thèm muốn và giữ cho thân
xác đứng thẳng, tâm thức tinh khiết và ngôn từ
chân thật. Nếu các con biết tự nhắc nhở là
cuộc sống của các con chỉ là
tạm bợ, các con sẽ đủ khả năng loại
bỏ mọi thèm khát và hung dữ đưa đến khổ
đau.
« Nếu các con nhận ra
được là tâm thức các con đang có xu hướng
bám níu hay vướng mắc vào ham muốn, các con phải gạt
bỏ ngay sự ham muốn và chận đứng sự
cám dỗ đó. Các con phải làm chủ được tâm
thức các con.
Tâm thức có khả năng
biến một con người thành một vị Phật hay một con thú. Khi rơi vào sự
lầm lẫn, ta có thể trở thành quỷ sứ,
nhưng khi Giác ngộ ta sẽ thành Phật.
Vì thế, các con phải kiểm soát lấy tâm thức các
con và không đi lạc ra ngoài Chánh Đạo.
« Để có thể giữ
đúng như lời giáo huấn của
ta, các con hãy kính trọng lẫn nhau và đừng cãi vả.
Đừng bắt chước như nước với dầu
xô đẩy lẫn nhau; hãy bắt chước như
nước với sữa, có thể hoàn toàn hòa lẫn vào
nhau.
Hãy cùng
nghiên cứu với nhau, cùng giảng giải
cho nhau, thực hành với nhau. Không nên phí phạm tâm thức
của các con và thời giờ của các con trong sự cãi vả hay lười
biếng. Hãy hân hoan đón nhận hoa thơm của Giác ngộ vào lúc ra hoa và hái lấy
quả ngọt trên Đường Ngay Thật.
« Những lời giáo huấn
ta ban cho các con là do nơi kinh nghiệm của
chính ta, và chính ta đã noi theo con đường đó. Các
con nên tuân theo những lời giáo huấn ấy và giữ
đúng như thế dù phải gặp hoàn cảnh khó
khăn nào. Nếu các con xao lãng, có nghĩa là các con chưa hề
gặp được ta, các con thật sự còn đang ở
một nơi nào đó thật xa, dù cho trong lúc này đây các
con đang ngồi bên cạnh ta cũng
vậy. Nhưng nếu ngược lại, các con chấp
nhận và đem ra thực hành những lời giáo huấn
của ta, thì dù cho các con ở thật
xa trong một chốn tận cùng của thế giới, nhưng cũng giống như các con đang ở
bên cạnh ta trong lúc này.
« Hỡi các đồ đệ,
phút cuối cùng của ta đã gần kề, phút xa lìa giữa
ta và các con không còn bao lâu nữa. Tuy nhiên các con không nên than
khóc. Sự sống là một sự đổi thay không ngừng
và không có gì cản trở được sự tan rã của xác thân. Cái sự thực đó, ta
đang chứng minh cho các con thấy ngay trên thân xác của ta, thân xác ta sẽ tan rã như một
cỗ xe hư nát. Đừng than khóc một cách vô ích, trái
lại các con phải hân hoan khi nhận ra được
cái quy luật biến đổi ấy và hiểu
được rằng sự sống của
con người chỉ là trống không mà thôi. Đừng cố
gắng duy trì cái khát vọng phi lý, mong muốn những gì tạm
bợ phải nhất định trở thành trường
tồn.
« Con quỷ của
những dục vọng thế tục luôn luôn tìm cách
đánh lừa tâm thức các con. Nếu có một con rắn
độc trong phòng, các con sẽ không thể nào ngủ yên
nếu chưa đuổi được nó ra ngoài. Các con
phải cắt đứt những mối giây ràng buộc của thèm khát thế tục và rứt bỏ
những mối giây đó như các con đã đuổi bỏ
con rắn độc ra khỏi phòng. Các con phải bảo
vệ thật cẩn thận tâm thức các con.
« Này các môn đệ của ta, giây phút cuối
cùng của ta đã
đến, tuy vậy các con phải hiểu rằng cái chết
chỉ là sự tan rã của xác thân vật
chất mà thôi. Thân xác được cha mẹ sinh ra, nó lớn
lên nhờ thức ăn, nó không có cách gì tránh khỏi bịnh
tật và cái chết. Một vị Phật
đích thực không mang thân xác con người, mà vỏn vẹn
chỉ là sự Giác ngộ. Chỉ có sự Giác Ngộ mà
thôi. Thân xác con người phải tiêu tan, nhưng Trí tuệ
của Giác ngộ sẽ trường
tồn vô tận trong thực thể của
Đạo Pháp, trên con đường tu tập Đạo
Pháp. Nếu có ai chỉ thấy thân xác ta thì kẻ ấy
không thấy ta một cách thật sự. Chỉ có người
nào chấp nhận những lời giáo huấn của ta mới thật sự nhìn thấy
ta.
« Sau khi ta tịch diệt,
Đạo Pháp thay ta làm vị thầy cho các con. Biết noi
theo Đạo Pháp, ấy chính là cách các con tỏ lòng trung
thành với ta. Trong bốn mươi lăm năm sau cùng trong cuộc đời của
ta, ta không hề dấu diếm điều gì trong những
lời giáo huấn. Chẳng có một lời giáo huấn
nào bí mật, không có một lời nào mang ẩn ý. Tất cả
những lời giảng của ta
đều được đưa ra một cách ngay thật
và minh bạch.
« Này các con yêu quý của ta, đây là giây phút chấm dứt.
Trong một khoảnh khắc nữa ta sẽ nhập vào Niết
bàn. Những lời này là những lời dặn dò cuối cùng của ta cho các con ».
Người chép lại những lời
này của Phật
xin chắp tay mong rằng :
– Vì Phật,
chúng ta hãy đọc lại những lời nhắn nhủ
trên đây thêm một lần.
– Vì tất cả chúng sinh, vì sự
đau khổ của muôn loài, chúng ta lại
đọc thêm một lần nữa.
– Để gởi đến từng
đơn vị nhỏ nhoi nhất của
sự sống, chúng ta lại đọc thêm một lần
nữa, đọc thêm một lần nữa…
Chúng ta nguyện sẽ đọc lên và đọc
lên cho từng chúng sinh một, ta đọc cho đến
khi nào những lời dặn dò trên đây của
Phật trở thành những lời dặn
dò xuất phát từ chính tâm thức ta,
để nhắn nhủ cho chính ta, nhắn nhủ những
người chung quanh ta, kể cả những sinh linh nhỏnhoi nhất của sự sống. Khi
những lời nhắn nhủ chân thật và tràn đầy
Từ bi trên đây của Phật trở thành làn hơi thở của chính ta, thì biết đâu lúc ấy
ta cũng sẽ là một vị Phật ?
Bures-Sur-Yvette (Pháp quốc)
Hoang Phong
(Biên soạn dựa theo một bài
viết của Thiền sư và Giáo sư Triết học
ngưới Pháp Gérard Pilet, đăng trong nội san của Hội
Thiền học Quốc tế AZI(Association Zen
Internationale), trụ sở tại Paris, và tài liệu
của Bukkyo Dendo Kyokai (Society For the Promotion of
Bouddhism), trụ sở tại Tokyo).
椀
