Đào Văn Bình
Em yêu dấu:
Cụ Tiên Điền Nguyễn Du đã cô kết Truyện
Kiều bằng hai câu:
Vậy chữ Tâm là gì mà nó vượt trội và
đáng quý trọng hơn hẳn tài năng của con người ?
Cội nguồn của chữ Tâm:
1)Vì thiện căn vốn bởi lòng ta cho nên
chữ Tâm không phát xuất từ Thần Linh (God) mà nó phát xuất từ bản chất thuần
lương vốn có của con người: “Nhân chi sơ tính bổn thiện”. Chữ Tâm không
do cầu xin, cầu nguyện, van vái, thờ cúng mới có. Chính vì thế mà Lục Tổ Huệ
Năng đã nói rằng “bản lai vô nhất vật”. Cũng không cần phải tuân theo
lời răn dạy của bất kỳ một tôn giáo nào mới có chữ Tâm. Chữ Tâm thuộc về tiên
nghiệm chứ không thuộc về hậu nghiệm.
Tuy nhiên chúng ta phải công nhận rằng
nếu được giáo dục và tu dưỡng thì chữ Tâm sẽ được bảo bọc giữ gìn, tức
không bị lu mờ, sẽ sáng tỏ giống như tấm gương được lau chùi. Song điều đó
không có nghĩa là phải có giáo dục thì chữ Tâm mới hiển lộ. Rất nhiều bộ tộc,
rất nhiều người chẳng thụ huấn một nền giáo dục nào mà chữ Tâm cũng vẫn có.
Ngay ở loài vật cũng vậy. Một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ. Voi con bị bệnh
không đi được, voi mẹ ở lại quấn quít cho đến khi nào voi con chết hẳn mới chịu
bỏ đi. Một con chịm bị đạn, đàn chim xà xuống kêu tiếng bi thương cho đến khi
biết chắc bạn mình đã chết mới chịu bay đi.
2) Ngoài ra chữ Tâm cũng không liên
quan gì đến sự thông minh. Người thông minh có khi lại là người ác độc nhất
không biết chừng. Bằng cớ là các dân tộc văn minh đã dùng sự thông minh của
mình để đi đô hộ, bóc lột, tàn sát, triệt hủy tôn giáo, văn hóa của những dân
tộc kém thông minh hơn họ.
Nội dung của chữ Tâm là gì ?
1) Đó là lòng biết xót thương (động
tâm): Chẳng hạn thấy người nghèo khó, hoạn nạn ta động lòng trắc ẩn.
2) Đó là lòng ngay thẳng, thành thật:
Người đời thường nói: Tâm địa ngay thẳng tức không quanh co, gian dối, che đậy,
ngụy biện.
3) Đó là lòng cảm thông, tha thứ: Người
đời thường nói “chín bỏ làm mười”.
4) Đó là lòng bao dung: Tức tâm địa
rộng rãi, tấm lòng quảng đại.
5) Đó là tấm lòng tốt (tấm lòng vàng):
Biết an ủi, chia xẻ, biết giúp đỡ.
6) Đó là tấm lòng từ bi: Chẳng hạn như
tâm Phật
7) Đó là tấm lòng hỷ xả, cởi mở, không
câu thúc: Không thắc mắc, không thù dai, không hờn oán, ghen ghét đố kỵ. Người
đời thường nói: Bụng để ngoài da.
8) Đó là tấm lòng hy sinh: Thương người
như thể thương thân
9) Đó là lòng biết chia sớt, bố thí.
Thấy người hoạn nạn thì thương. Câu nói này hàm ngụ tình thương không phân biệt
tôn giáo, chủng tộc, màu da. Cứ thấy người hoạn nạn thì thương.
10) Bằng chữ Tài thì mình nghĩ cho
mình, nghĩ về mình. Bằng chữ Tâm thì nghĩ về người, nghĩ đến người. Bằng chữ
Tài thì có kẻ được người thua. Bằng chữ Tâm thì ai cũng như ai “Tứ hải giai
huynh đệ”, chẳng ai giầu ai nghèo, chẳng có cao có thấp, chẳng có sang hèn.
11) Bằng chữ Tài thì cái Tôi, cái Ngã
lồ lộ ra đó. Bằng chữ Tâm thì cái Tôi, cái Ngã tan biến mất và thể nhập vào tha
nhân hay vào Đại Ngã. Khi vua Sở nói rằng “Vua nước Sở mất ngựa thì người
nước Sở được ngựa.” là nhà vua đã nói bằng cái Tâm, bằng sự an bình
của toàn dân chứ không bằng lý trí.
12) Bằng chữ Tài, cái Tôi hay con người
chúng ta thu hẹp lại nhỏ xíu và trở nên ích kỷ. Bằng chữ Tâm con người chúng ta
lớn tựa hư không.
13) Tài ở chỗ này nhưng chưa chắc đã
tài ở chỗ kia. Cái Tài tạo ra sự tranh đua, ghen tuông, đố kỵ “chữ Tài liền
với chữ Tai một vần”. Nhưng cái Tâm thì ai cũng thương mến, do đó nó xuyên
suốt, vô ngại, ở đâu cũng dung thông được. Do đó cái Tài thường hay chết yểu,
còn cái Tâm thì bất tử.
Nếu nội dung của chữ Tâm là như vậy thì
tận cùng sâu thẳm của chữ Tâm cũng chính là chữ Tài. Cái tài thu phục nhân tâm,
tài đem lại hạnh phúc, tình thương cho mình và cho muôn loài.
Thảm họa của thế giới ngày nay là con
người không sống bằng chữ Tâm mà sống bằng sự cầu nguyện. Người ta cầu nguyện
Thần Linh để có thêm sức mạnh tiêu diệt kẻ thù. Người ta van vái Thần Linh để
hỗ trợ cho sự chiến thắng, giành giựt của họ. Người ta cầu nguyện, van vái Thần
Linh để ban phát cho họ có thêm nhiều của cải vật chất. Anh chưa thấy người ta
cầu nguyện để cho người khác cùng tiến lên, cùng giàu có, hạnh phúc như mình,
ngoại trừ Phật Giáo.
Khi chúng ta cầu nguyện cho tất cả mọi
người được ăn được nói như chúng ta, được sung sướng như chúng ta, được trí tuệ
minh mẫn như chúng ta, được thong dong tự tại như chúng ta, được kính trọng như
chúng ta đang được kính trọng.
Khi chúng ta đem tất cả sự thành công
của mình mà hồi hướng về tất cả, biết ơn tất cả rồi cầu nguyện cho tất cả mọi
người đều thành Phật… thì chúng ta đã thực sự sống với chữ Tâm.
Nghi thức Hồi Hướng kết thúc mọi khóa
lễ của chư tăng, ni, cư sĩ và Phật tử cho thấy người con Phật không bao giờ lưu
giữ lại cho mình cái gì, mà chuyển tất cả những thứ đó đến chúng sinh ở mười
phương cõi để cùng tận hưởng những phúc lợi như mình.
đức này, Hướng về khắp tất cả, Đệ tử và chúng sinh, Đều trọn thành Phật
đạo.”
Nếu ai cũng biết ”hồi hướng” như
vậy thì một chiến công là sự hy sinh xương máu của tướng sĩ từ trên xuống
dưới. Sự cường thịnh của một quốc gia là nỗ lực vun bồi của toàn dân từ thế hệ
này sang thế hệ khác. Sự thành công của nền giáo dục là do tấm lòng yêu nghề
của quý thầy cô, tinh thần trách nhiệm của phụ huynh, học sinh, sự hỗ trợ của
chính quyền và xã hội, và đó cũng là niềm hãnh diện chung của quốc gia. Nói xa
hơn nữa, sự tu hành chứng đắc của một vị sư cũng là nhờ ơn chư Phật, chư Tổ
trong quá khứ, các bậc thiện tri thức trong hiện tại, sự cúng dường của hàng
Phật tử khắp nơi và công lao gìn giữ an toàn xã hội để các vị có nơi chốn an tĩnh
tu hành.
Cho nên trong kinh điển, các hàng Bồ
Tát chứng đắc vì có trí tuệ lớn, đều hồi hướng công đức đến muôn loài chúng
sinh, vừa để nhớ ơn, vừa để diệt trừ “ngã tướng” trong con người mình.
Chữ Tâm vĩ đại như thế đó. Vậy thì anh
và em cùng sống với chữ Tâm chứ đừng sống với chữ Tài em nhé.
Đào Văn Bình
