Khái Niệm Về Tính Không Nghịch Biện Như Thế

Tân
Đề Ly, Ấn Độ – Tính không là khái niệm chìa khóa của
triết lý Phật Giáo, một cách đặc biệt hơn trong giáo lý
Đại Thừa: “Sắc chính thực là không, và không chính
thực là sắc.” Đây là một nghịch biện của
khái niệm.

Tính
không không nên bị lầm lẫn với không có gì cả (hư vô
luận). Tính không là không tự tính nhưng không phải
là không có gì cả (tính không là không hiện hữu nhưng không
phải là không có gì cả – tính không là không tồn tại nhưng
không phải là không có gì cả). Cũng thế, nó không phải
là không thực tại. Tính không có nghĩa là một đối
tượng, có sinh khí hay không có sinh khí, không có sự hiện
hữu một cách độc lập. Nó có ý nghĩa và sự hiện
hữu chỉ khi tất cả những yếu tố hay thành phần mà nó
được tạo nên hình thành sự vận động và chúng ta có thể
hiểu cùng quy cho sự hiện hữu của nó một cách rõ ràng.

Bằng
sự giải thích, chúng ta được yêu cầu quán sát một cái
tách hay bất cứ một vật chứa nào khác. Có phải cái
tách là trống không khi nó không chứa đựng bất cứ chất
lõng hay chất rắn nào bên trong nó? Chúng ta nói vâng,
nó trỗng rỗng. Nhưng nó thật sự là trỗng rỗng chứ? Không, nó không phải thế, nó đấy không khí. Ngay
cả khi chiếc ly ở trong trạng thái chân không, nó không trỗng
rỗng. Nó vẫn chứa đựng một khoãng không, sự bức
xạ, và có thể là ánh sáng.

Thế
cho nên, quan điểm của Đạo Phật khác với thế gian. Chiếc ly luôn luôn đầy ấp điều gì đấy hay thứ khác. Để diễn tả một cách triết lý, chiếc ly là trống không
sự tồn tại cố hữu (không có tự tính). Nó đã hình
thành sự tồn tại do bởi nhiều điều kiện khác hình thành
nên sự vận hành.

Đấy
là do bởi những sự phức tạp này mà khái niệm về tính
không của Đạo Phật thường bị gán cho là như chủ nghĩa
hư vô (không có gì cả). Những nhà học giả cho rằng
triết học phương Tây chắc chắn đã đóng một vai trò trong
việc tạo nên khái niệm sai lầm này. Chủ nghĩa hư vô
như một khái niệm có nghĩa rằng thực tại là không biết
và không thể biết, và rằng không có gì tồn tại. Trái
lại, khái niệm của Đạo Phật về tính không nói rằng căn
bản của thực tại là có thể biết được, và rằng không
có trường hợp nào mà khái niệm tính không nên được
gán cho ý nghĩa là không có gì cả.

Plato
đã có quan niệm rằng có một ý tưởng mẫu mực căn bản
trong mọi thứ mà chúng ta có chung quanh chúng ta, cho dù nó
là có sinh khí hay không có sinh khí. Cuối cùng, “bản
chất của chiếc ly tồn tại một cách thiết yếu trong thế
giới của tâm thức.” Đức Đạt Lai Lạt Ma nói rằng,
Tính Không là sự vắng bóng của thực tế tuyệt đối hay
sự tồn tại độc lập. Nếu một vật tồn tại, đấy
là do bởi vài nhân tố khác.

Người
ta cũng có thể hỏi: có thể có một hiện tượng nào không
có phần tử không? Theo tư tưởng trường pháiTrung Quán, không
thể có một hiện tượng nào mà không có phần tử (hay không
có hiện tượng nào không có sự cấu tạo) để hình thành
sự hiện hữu.

Quyển
sách ‘Nghệ Thuật Sống’ của Đức Đạt Lai
Lạt Ma làm cho sự hiểu biết của chúng ta về nhận thức
thực tại rõ ràng hơn. Ngài nói rằng, “khi tuệ giác
nội quán của chúng ta đi vào bản chất của thực tại sâu
sắc và gia tăng, chúng ta sẽ phát triển một nhận thức về
thực tại là điều mà chúng ta sẽ nhận thức những hiện
tượng và những sự kiện như một loại vọng tưởng (hão
huyền). Và cung cách nhận thức thực tại ấy sẽ thẩm
thấu tất cả những tác động hổ tương của chúng ta với
thực tại.

Thậm
chí chính tự tính không, điều mà được thấy như tính tự
nhiên căn bản của thực tại, thì không tuyệt đối cũng
không tồn tại một cách độc lập. Chúng ta không thể
nhận thức tính không như là một hiện tượng độc lập
về căn bản, bởi vì khi chúng ta thể nghiệm tính tự nhiên
của thực tại, chúng ta thấy rằng chính tự tính không là
một đối tượng. Hãy tìm bản chất của nó và chúng
ta sẽ thấy rằng sự tồn tại cố hữu của nó là trống
rỗng. Do thế, Đức Phật dạy về tính không của tính
không (không không).”

http://www.buddhistchannel.tv/index.php?id=6,8650,0,0,1,0